1 Ağustos 2022 Pazartesi

BOĞAZİÇİ KADİFE DARBE SÜRECİ -5: GÖÇMENLER ÜZERİNDEN KURULAN AKREP KISKACI: AÇIK KAPI POLİTİKASI-AB GERİ KABUL ANTLAŞMASI

(Umran Dergisi Ağustos 2022 Yazısıdır)


Boğaziçi Üniversitesi’nde rektör atanması ile başlatılan beşinci nesil kadife darbe süreci, göçmenler/sığınmacılar/mülteciler/geçici koruma altında olanlar üzerine inşa edilen yedinci aşamasına ulaşmıştır. Yedinci aşamanın en temel özelliği, göçmenler olgusu ile ekonomik krizin iç içe geçmiş olmasının neden olduğu sosyal “pozitif geri besleme” veya sosyal “kritik üstü durum” (olumsuzlukların olumsuzlukları tetikleyip beslemesi, yaygınlaştırması ile ortaya çıkan olumsuz durum) olgusudur.

Geçen yazıda, kadife darbelerin beyni ve finansörü olan George Soros’un Türkiye’deki göçle ilgili politikası merkeze konarak göçmenler sorunu değerlendirilmiş ve analiz yapılmıştır.  Burada, Türkiye’nin göç ile ilgili politikasındaki birbirini olumsuz anlamda besleyen iki kırılma ekseninin oluşturduğu akrep kıskacı (açık kapı politikası, AB Geri Kabul Antlaşması) üzerinde durulacaktır.

Türkiye’nin Göç Olgusunda Temel Yanılgısı: Günübirlik Tedbir ve İthal Yasalar

Türkiye’nin jeostratejik, jeopolitik, jeoekonomik konumu tarih boyu ülkenin coğrafyasını önemli kılmıştır. Türkiye farklı kültürlerin, farklı inançların farklı ırkların/etnik yapıların buluştuğu ve çatıştığı bir yerdir. Tarihî süreçte dünya hâkimiyet mücadelesi veren bütün imparatorluklar, Anadolu’yu elde etmek için savaşmışlardır. Anadolu sürekli bir mücadele alanıdır. Bu durum çok farklı göç türlerinin bu coğrafyada iç içe geçmesine neden olmuştur. Bu bağlamda Türkiye’nin, iç göç, transit göç, dış göçlerin vuku bulduğu ve iç içe geçtiği bir coğrafyada bulunduğu unutulmamalıdır.

Türkiye Cumhuriyeti tarihi boyunca ardı arkası kesilmeyen iç göçle ve bunun neden olduğu sosyolojik, psikolojik, ekonomik ve kültürel sorunlarla ilgili acı tecrübeleri vardır. Bu nedenle bu ülkeyi yöneten siyasetçiler ile sivil ve askerî bürokrasinin, göç ve savaş konularında hayli iyi bir tarihî birikime sahip olduklarını, olmak zorunda olduklarını düşünüyoruz. Bu büyük tarihî birikim ve tecrübeye rağmen zamanında Türkiye’nin ne iç göç, ne transit göç, ne de dış göçle ilgili gerekli, tutarlı, yasal bir düzenlemesinin olmadığını görmek gerçekten üzücüdür.

Türkiye’nin göçlerle ilgili yasal öngörülerini 25-50-100 yıllık stratejilerin üzerine oturtmamakta anlık, günlük kararlar almakta, AB’ye bağımlı olarak hareket etmektedir.[1] Böyle düşünmemizin sebebi; T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İşleri Genel Müdürlüğü’nün, “Göç Hukukumuzdaki Gelişmeler” bölümünde, yaptığı bir değerlendirmedir:  “…5543 sayılı İskân Kanunu (2006) göçmen, serbest göçmen, iskânlı göçmen, münferit göçmen ve toplu göçmen gibi çeşitli göçmen türlerini tanımlamış ise de soydaş odaklı düzenlemelerle sınırlı bir yapı öngörmektedir. Dolayısıyla bahsi geçen göçmen tanımındaki sınırlayıcı yaklaşım, günümüz koşullarında düzenli, düzensiz göç ve uluslararası koruma alanlarını içeren göç kavramından uzak kalmıştır. (…) Bu düzenlemelerin yanı sıra farklı kanunlarda kısmen ve dağınık olarak düzenlenmiş göç alanına ilişkin hükümlere yer verildiği görülmekte ise de bu alanda hissedilen kanun düzeyindeki mevzuat eksikliği çoğunlukla idari düzenlemelerle giderilmeye çalışılmıştır. (…)

Bu çalışmaların sonucunda, Türkiye’de bütüncül bakış açısına sahip bir göç yönetimi yapısı kurulmasının temelini oluşturan 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu) kabul edilmiştir. (…) Anayasamızın 16. maddesi uyarınca yabancıların temel hak ve özgürlüklerinin milletlerarası hukuka uygun olarak kanunla sınırlandırılması gerektiği ilkesidir. Yabancılar ve uluslararası koruma alanını her yönüyle düzenleyen kapsamlı bir kanunun olmayışı gerek anayasal, gerek uluslararası yükümlülüklerimizin tam olarak yerine getirilmesini güçleştirmiştir. Bu durum, ihtiyaç duyulan alanlardaki boşlukların idari düzenlemeler yoluyla giderilmesi sonucunu doğurmuştur.
Ayrıca kanun düzeyinde kapsamlı bir düzenlememizin olmayışı, özellikle sınır dışı ve idari gözetim işlemleriyle uluslararası koruma (iltica) konularında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından ülkemiz aleyhine verilen ihlal kararlarındaki artış, kapsamlı mevzuat çalışmalarını zorunlu hâle getirmiştir. (…) 2003 tarihli Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı” doğrultusunda hazırlanan “İltica ve Göç Alanındaki Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Eylem Planı” (İltica ve Göç Eylem Planı) Başbakanlık tarafından 25 Mart 2005 tarihinde onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Bu plan uyarınca, göç alanına ilişkin AB müktesebatına uygun yasal düzenleme çalışmaları yapılması yasanın hazırlanmasında başlıca müessirdir.”[2]

Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün alıntı yaptığımız yukarıdaki açıklaması olumlu bir itiraf şeklinde değerlendirilmelidir. Eleştirimiz, 2013 yılına kadar Türkiye’nin göçle ilgili “uzun vadeli bir genel stratejisinin” olmamasıdır. 11 Nisan 2013 tarihinde kabul edilen 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) bünyesinde barındırdığı zaaflara rağmen çok olumlu bir gelişmedir. Bu yasanın hazırlanmasında öngörülemeyen bazı olumsuz olgular, pratikte ortaya çıkacaktır. Bunlar, yönetmeliklerle, genelgelerle halledilmelidir. Bu nedenle süreç iyi takıp edilmelidir.  Türkiye’nin göçle ilgili yasal ve yapısal mevzuatının tarihsel süreci, ana hatları ile aşağıda özetlenmiştir:[3]

  • 14.06.1934 tarih ve 34/2510 sayılı İskân Kanunu,
  • 11.08.1941 tarih ve 41/4104 sayılı Muharip Yabancı Ordu Mensuplarından Türkiye’ye İltica Edenler Hakkında Kanun,
  • 15.07.1950 tarih ve 5682 sayılı Pasaport Kanunu,
  • 15.07.1950 tarih ve 50/5683 sayılı Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun,
  • 29.08.1961 tarih ve 359 sayılı Kanunla Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde “1951 Tarihli Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Cenevre Sözleşmesi’nin kabul edilmesi,
  • 11.02.1964 tarih ve 64/403 sayılı Türk Vatandaşlık Kanunu,
  • 1.07.1968 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile Kabul Edilen 1951 Tarihli Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Cenevre Sözleşmesine ilişkin 1967 tarihli Protokol,
  • 12.02.1981 tarih ve 2383 sayılı Kanunla 11.02.1964 tarih ve 64/403 sayılı Türk Vatandaşlık Kanunu’nda Değişiklik,
  • 30.11.1994 tarih ve 94/6169 sayılı Türkiye’ye İltica Eden veya Başka Bir Ülkeye İltica Etmek Üzere Türkiye’den İkamet İzni Talep Eden Münferit Yabancılar ile Topluca Sığınma Amacıyla Sınırlarımıza Gelen Yabancılara ve Olabilecek Nüfus Hareketlerine Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik,
  • 12.06.1995 tarih ve 22311 sayılı Kanunla 11.02.1964 tarih ve 64/403 sayılı Türk Vatandaşlık Kanununda Değişiklik,
  • 07.11.1995 tarih ve 7473 sayılı Muharip Yabancı Ordu Mensuplarından Türkiye’ye İltica Edenler Hakkında Yönetmelik,
  • 1998 tarihli ve 98/4360 sayılı Kanunla yapılan değişikleri içeren 15.07.1950 tarih ve 50/5683 sayılı Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun
  • Aralık 2000: Türkiye, “Sınır Aşan Organize Suçlarla Mücadele Birleşmiş Milletler Sözleşmesi” ile bu Sözleşme’ye ek “Göçmen Kaçakçılığı” ve “İnsan Ticareti” konularını düzenleyen protokollerin imzalanması ve Mart 2003’te de taraf olması.
  • 20.01.2000. Türkiye ile Yunanistan arasında “Suçla Özellikle Terörizm, Örgütlü Suçlar, Yasadışı Uyuşturucu Madde Ticareti ve Yasadışı Göçle Mücadelede İş Birliği Antlaşması” imzalanmış ve 17.08.2001 tarihinde yürürlüğe girmiş,
  • 2001: Hazırlanan Türkiye’nin “Ulusal Programında” ve AB’nin “Katılım Ortaklığı Belgeleri”nde, Schengen Antlaşması’nın tam olarak uygulanmasına, düzensiz göç ile mücadele ve entegre sınır yönetimi konularına özel bir yer verilmiştir.
  • 08.11.2001 Yunanistan’la “Yasa Dışı Göçmenlerin Geri Kabulüne İlişkin Protokol”, T.C. Bakanlar Kurulu’nun 12.03.2002 tarih ve 2002/3914 sayılı kararı ile onaylanarak 24/04/2002 tarih ve 24735 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.  Protokol Ağustos ayı başında da Yunan Parlamentosunca onaylanmıştır.
  • 10.09.2001: Suriye ile Yasa Dışı Göçmenlerin Geri Kabulüne İlişkin Anlaşma; 17.06.2003 Tarih ve 4901 sayılı Kanun’la Onaylanarak 24.06.2003 Tarih ve 25148 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
  • 06.05.2003: Kırgızistan ile Yalnızca Her İki Ülkenin Vatandaşlarını Kapsayan Bir Geri Kabul Anlaşması, 12.02.2004 tarih ve 5097 sayılı Kanunla Onaylanarak 17.02.2004 tarih ve 25376 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
  • 04.06.2003 tarih ve 4866 sayılı Kanunla 11.02.1964 tarih ve 64/403 sayılı Türk Vatandaşlık Kanununda Değişiklik,
  • 27.02.2003 tarih ve 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun
  • 24. 07. 2003 tarih ve 25178 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “AB Topluluk Müktesebatının Benimsenmesine İlişkin 2003 Yılı Türkiye Ulusal Programı”
  • 19.01.2004: Romanya ile yasa dışı göçmenlerin geri kabulüne ilişkin bir antlaşma imzalanmıştır.
  • 25. 03. 2005: İltica ve Göç Alanındaki Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Eylem Planı kabul edildi.
  • 2006: Göçmen, serbest göçmen, iskânlı göçmen, münferit göçmen ve toplu göçmen gibi çeşitli göçmen türlerini soydaş merkezli olarak düzenleyen 5543 sayılı İskân Kanununu kabul etmiştir.
  • Ekim 2011: Türkiye’deki Suriyeliler için fiilî “Geçici Koruma” rejimi uygulanmaya başlandı (geçici koruma statüsü Ekim 2014’te resmiyet kazandı).
  • 11.04. 2013 YUKK yürürlüğe girdi.
  • 14.11. 2013: Göç İdaresi Genel Müdürlüğü Taşra Teşkilatı Kuruluş, Görev ve Çalışma Yönetmeliği çıkarıldı.
  • 16.12. 2013: Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Birliği arasında İzinsiz İkamet Eden Kişilerin Geri Kabulüne İlişkin Antlaşma imzalanmış ve 1 Haziran 2016’da yürürlüğe girmiştir.
  • 11.04. 2014: 6458 sayılı Kanun’a uygun olarak, yürürlükten tam bir yıl sonra Göç İdaresi Genel Müdürlüğü faaliyete geçti.
  • 22.04. 2014: Kabul ve Barınma Merkezleri ile Geri Gönderme Merkezlerinin Kurulması, Yönetimi, İşletilmesi, İşlettirilmesi ve Denetimi Hakkında Yönetmelik Çıkarıldı.
  • Eylül 2014: Göç İdaresi Taşra Teşkilatı oluşturulmaya başlandı.
  • 22.10. 2014: Geçici Koruma Yönetmeliği Yürürlüğe girdi.
  • 18.04. 2015: Emniyet Genel Müdürlüğü Yabancılar Şube Birimleri Tarafından Yerine Getirilen İş ve İşlemleri ve Kanunda Belirtilen Diğer İş ve İşlemleri Yerine Getirmek Üzere İl Göç İdaresi Müdürlükleri görevlendirildi.
  • 15.01 2016: Geçici Koruma Sağlanan Yabancıların Çalışma İzinlerine Dair Yönetmelik yürürlüğe girdi.
  • 17.03. 2016: İnsan Ticaretiyle Mücadele ve Mağdurların Korunması Hakkında Yönetmelik yürürlüğe girdi.
  • 17.03 2016: Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik yürürlüğe girdi.
  • 18.03. 2016: AB-Türkiye Mutabakatı imzalandı.
  • 26.04 2016: Uluslararası Koruma Başvuru Sahibi ve Uluslararası Koruma Statüsü Sahibi Kişilerin Çalışmasına Dair Yönetmelik yürürlüğe girdi.
  • Ocak 2017: Suriyelilerden alınan kayıt bilgilerinin güncellenmesi ve eksik bilgilerin tamamlanması (kayıtların güncellenmesi) süreci başladı.
  • 22.07 2019: İstanbul Valiliği kayıtsız veya başka illerde kayıtlı Suriyelilerin il dışına çıkışı için yazılı karar aldı.
  • 6.12. 2019: YUKK’da 7196 sayılı yasa ile değişiklikler yapıldı. (Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun)

Yukarıda verilen yasal zincir, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün yaptığı tespiti doğrulamaktadır. Yasal mevzuatın ortaya çıkmasında, düzenlenmesinde genel bir stratejiden ziyade yol boyu, pratikte ortaya çıkan olaylara birer çözüm arama yaklaşımının etkin, baskın olduğu görülmektedir. Bir başka önemli etken ise AB’ye üye olmak için AB’nin yasal mevzuatına uyma mecburiyetidir.

Normal şartlar altında olayların gelişimine bağlı olarak mevcut yasalarda değişiklik yapmak ya da yeni yasalar çıkarmak normaldir. Anormal olan yapılan değişikliklerin ve çıkarılan yasaların ülkenin menfaatine olacak şekilde uzun vadeli bir strateji üzerine oturtulması; pratikte karşılaşılan sorunlar üzerinden anlık, günlük, pratik çözümler üreten yasal düzenlemelerin yapılmasıdır.  Bu durumu Suriye’de başlatılan “Arap Baharı” sonrası, meydana gelen olaylar zincirinin Türkiye’ye yansımasında görebilmekteyiz.

Aşağıda özet olarak verilen olaylar zincirini[4] göz önüne alarak yukarıda verilen yasal düzenlemeler karşılaştırıldığı zaman, bu olgu bütün çıplaklığı ile karşımıza çıkmaktadır: 

  • Mart 2011: Suriye’de mevcut yönetim karşıtı gösteriler başlamıştır.
  • 2011: Türkiye’de uluslararası koruma altında/başvurusu yapmış kişi sayısı: 58 bin 018.
  • 15 Mart 2011: “Suriye Dera’da demokrasi yanlısı”, “yönetim karşıtı gösteriler başlamıştır.”
  • 29 Nisan 2011 Suriye’den Türkiye’ye sığınan 252 kişilik bir grup Hatay’ın Yayladağ sınırından Türkiye’ye ulaşmıştır.
  • 26 Nisan 2011 Suriye ordusu, Dera’ya girmiştir.
  • Ocak 2012: Göçmen sayısı 14 bin 237.
  • 30 Mayıs 2012: Türkiye, Suriye’nin tüm diplomatik personelinin ülkeden ayrılmasını talep etmiştir.
  • 30 Haziran 2012: BM destekli Suriye Eylem Grubu öncülüğünde ilk Cenevre Görüşmesi yapılmıştır.
  • Ocak 2013: Göçmen sayısı 224 bin 655.
    Ocak 2014: Göçmen sayısı 1 milyon 519 bin 286.
  • 22 Ocak 2014: İkinci Cenevre Görüşmeleri başlamıştır.
  • 11 Haziran 2014: DAEŞ T.C. Musul Başkonsolosluğu’nu ele geçirmiştir.
  • 28 Haziran 2014: DAEŞ “İslâm Devletini ve Hilafetini ilan etmiştir.”
  • Kasım 2014: DAEŞ Kobani’ye saldırmıştır.
  • Ocak 2015: Göçmen sayısı 2 milyon 503 bin 549.
  • Eylül 2015: Aylan Kürdî adlı çocuğun denizde boğulması.
  • Ocak 2016: Göçmen sayısı 2 milyon 834 bin 441.
  • Ocak 2016: Suriye ile Türkiye serbest vize antlaşması sonlandırılmıştır.
  • 25 Ocak 2016: Üçüncü Cenevre görüşmeleri başlamıştır.
  • Ağustos 2016: Fırat Kalkanı Harekâtı başlamıştır.
  • Ocak 2017: Göçmen sayısı 3 milyon 426 bin 786.
  • 23-24 Ocak 2017: Türkiye ve Rusya’nın girişimiyle ilk Astana Toplantısı yapılmıştır.
    Ocak 2018: Göçmen sayısı 3 milyon 623 bin192.
  • Ocak 2018: Zeytin Dalı Harekâtı başlamıştır.
  • Mart 2018: Geçici Barınma Merkezleri AFAD’tan GİGM’ye devredilmiştir.
  • 31 Aralık 2019: Göçmen sayısı 3 milyon 576 bin 370.
  • Ocak 2019: Göçmen sayısı 3 milyon 628 bin120.
  • 28 Şubat 2020: Türkiye Yunanistan sınırlarını kontrol etmeme kararı almıştır.
  • 11 Mart 2020: Dünya Sağlık Örgütü küresel salgın ilan etmiş ve Türkiye’de ilk korona vakası tespit edilmiştir.
  • Aralık 2020: 911 km’lik Türkiye-Suriye sınırına örülen 837 km uzunluğundaki
    duvar tamamlanmıştır.
  • 31 Aralık 2020: Göçmen sayısı 3 milyon 641 bin 370.

Türkiye’nin göç üzerinden alınmak istendiği akrep kıskacını daha iyi anlamak için dünyada şu an başlatılmak istenen iki süreci göz önüne almak gerekmektedir:[5] 1. Şer ittifakının küresel yeni bir paylaşım kavgası/Yalta paylaşımı, 2. Siyonizm’in 3. Dünya savaşını Ortadoğu/Avrasya coğrafyasında çıkarma isteği.  Bu iki ciddi tehlikeden dolayı, göç olayının 21. asrın savaşları olarak kabul edilen hibrit savaşlarındaki yerini, konumunu ve önemini ana hatları ile göz önüne almamız gerekmektedir.

Beşinci Nesil Savaşlar, Hibrit Savaşlar/Sessiz Savaş v e Göç Olgusu

Yeni nesil savaşlar farklı şekillerde isimlendirildiğinden adlandırma konusunda genel bir uzlaşma yoktur:[6] Sessiz savaş, beşinci nesil savaş, hibrit savaş[7] kavramlarını kullanmayı tercih ettik. Hibrit savaş; “hem devletler hem de devlet dışı çeşitli aktörler tarafından yürütülebilen” bir savaş türü olup “temelini, sınırsız savaş, birleşik savaş ve dördüncü nesil savaş olmak üzere üç farklı savaş teorisi oluşturmaktadır.”[8] Geleneksel savaşlarla modern savaşların entegrasyonu hibrit savaşlardır. 

ABD ve NATO hibrit savaş kavramı yerine ‘hibrit tehdit’ kavramını kullanmaktadır. NATO’nun Stratejik Planlama ve Kavramlar Çalışma Grubu, Şubat 2010’da, hibrit tehdit kavramını şu şekilde tanımlamaktadır:  “Hibrit tehdit, devlet ve devlet dışı güçleri de içeren, çok yönlü ve düşük yoğunluklu uluslararası barış ve güvenlikle ilgili tehditler arasında yer alan siber savaş, asimetrik çatışma senaryoları, küresel terörizm, göç, yolsuzluk, etnik çatışmalar, korsanlık, uluslararası organize suçlar, kaynakların güvenliği, küreselleşmeden ve kitle imha silahlarının çoğalmasından kaynaklanan geri dönüşler gibi çok çeşitli mevcut olumsuz koşul ve eylemleri kapsayan şemsiye bir terimdir.”[9]

NATO’nun hibrit tehdit tanımlamasındaki “…küresel terörizm, göç, yolsuzluk, etnik çatışmalar, korsanlık, uluslararası organize suçlar, kaynakların güvenliği…” kavramlarının yer alması konumuz açısından önemlidir.  Hibrit savaşın devletler ve devlet dışı olmak üzere iki temel aktörü vardır.[10] Devlet dışı askerî aktörler, “askerî ve sivil olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.”[11] “Ulusal, bölgesel, Birleşmiş Milletler şemsiyesi altında veya bölgesel güvenlik kuruluşları ile koalisyon güçlerinde görev alan askerler ve savaş müteahhitlerinin paralı askerleridirler.”[12]  Devlet dışı sivil aktörler, “medya kuruluşları, çok uluslu şirketler, sivil halk, terörist gruplar, organize suç örgütleri, asi güçler, göçmenler, göçmen savaşçılar yerel milisler gibi sivillerdir.”[13]

Hibrit savaşlarda “düzenli orduyla beraber düzensiz silahlı gruplar”, “askerle beraber sivil halk”, “askerî güçle beraber askerî olmayan (ekonomik, sosyolojik, psikolojik, politik vb.) güçler”, “sıcak çatışmayla beraber şiddet içermeyen yöntemler”, “paralı askerler”, “vekâlet savaşları”, “terör yöntemleri”, “ayaklanmalar”, “iç isyanlar”, “gayrinizami savaş türleri”, teknolojinin getirdiği ‘siber savaşlar’, “dron savaşları” gibi her türlü yeni imkânlar kullanılmaktadır; ortaya çıkacak yeni imkânların ek olarak kullanılması da amaçlanmaktadır.[14]

Hibrit savaş konusunda dünyadaki gelişmelere baktığımızda geleceğin savaşlarında, küçük ve etkili devlet dışı aktörlerin çok baskın olacağı görülebilir. Bu unsurları daha da etkili kılacak olan teknolojideki gelişmelerdir. Son yıllarda “Paramiliter Güçler” (PMG) ve “Özel Askerî Güvenlik Şirketleri” (ÖAGŞ) devlet dışı aktörler olarak sürece ağırlıklı bir şekilde dâhil olmuşlardır.[15]

Hibrit savaşın safhalarına ilişkin görüşler, zamanla değişmekte ve de gelişmektedir. Sahadaki uygulamalardan hareketle teori geliştirilmekte ve etkili unsurlar göz önüne alınarak hibrit savaş stratejisi inşa edilip uygulamaya sokulmaktadır. Hibrit savaşta, düşük ve orta yoğunluklu çatışma için konvansiyonel unsurlarla, konvansiyonel olmayan unsurlar birlikte hareket etmektedirler. Bu iç içe geçmişlik bulanıklığa neden olmaktadır. İç içe geçen bileşenlerin ve aktörlerin nasıl, ne şekilde ve ne zaman kullanacağı hususu hibrit savaş stratejisinin safhalarını belirlemektedir.  Hibrit savaş stratejisinde birbirine bağımlı önemli safhalar mevcuttur (Şekil 1).[16] Göç konusunda ilk beş safha devrededir.

Şekil 1’de de görülebileceği gibi ‘askerî yöntemlerin kullanılmadığı asimetrik savaş (bilgi/enformatik, etik, psikolojik, ideolojik, diplomatik ve ekonomik yöntemlerin arzu edilen yönde politik, ekonomik ve askerî altyapı oluşturma planının bir parçası olarak kullanılması’) hibrit savaşın birinci safhası, birinci aşamasıdır. 

İkinci safhada dezenformasyon savaşı başlatılıp neyin gerçek, neyin yanlış olduğuna ilişkin bir kaos ortamı meydana getirilmektedir. Bunun başarılabilmesi için diplomatik ve askerî kurumlardan, basın organlarından koordineli bir şekilde ‘yanlış bilgiler’, ‘emirler’, ‘direktifler’ ve ‘talimatlar’ etrafa yayılmaktadır. Siyasi ve askerî yöneticilerin yanlış karar vermeleri, yanlış yönlere yönlendirilmeleri için ‘aldatıcı özel operasyonlar’ yapılmaktadır. ‘Aldatma ve rüşvet gibi yöntemlerle’ hükümet görevlileri ve askerî personel üzerinde yoğun bir baskı uygulanarak istifa etmeleri sağlanmak istenmektedir (3. Safha). 

Dördüncü safhada sokak hareketleri ile siyasi iktidara karşı tüm gayrimemnunların toparlanması ve bir baskı unsuru hâline gelmesi sağlanarak hem halkın hem de iktidarın içinde gerilim ve huzursuzluk artırılmaktadır. İktidarın saflarında bölünme, taraftarlarında saf değiştirme hedeflenmektedir.  

                 

Şekil 1: Hibrit Savaş Stratejisinin Aşamaları[17] 

Hibrit savaşta, ‘saldırıya uğrayan tarafın saldırıya uğradığını ve hatta yenilgiye uğramakta olduğunu’ fark etmemesi, düşman kuvvetlerin imha edilmesinden ziyade, sistemlerin imhası ve karşı tarafın siyasi otoritesinin yıkılması öncelikli önemli hedeflerdir.

Hibrit Savaşın Aktörü Olarak Yabancı/Göçmen Savaşçılar/Göçmenler

Hibrit savaşın çok önemli devlet dışı unsurlardan biri de yabancı savaşçılar/göçmen savaşçılar ve göçmenlerdir.[18] Bu savaşçılar, savaşma yeteneğine sahip olup savaştıkları düşmana karşı kin, nefret ve motivasyonla doludurlar. Savaşı alışkanlık hâline getirdikleri için savaştıkları ülkede savaş bitince veya ayrılmaya karar verince ya kendi ülkelerine dönmekte ya da bir başka ülkeye savaşmak için gitmektedirler. Dolayısıyla bunlar hibrit savaşın amacına uygun olarak savaş yayıcı bir görev üstlenmektedirler. Bunlar barış içinde yaşamayı değil genellikle savaşarak yaşamayı tercih etmektedirler. Her türlü terör eyleminin içinde bulunmakta bir sakınca görmemektedirler.[19] Bu nedenle yabancı/göçmen savaşçılar, hibrit savaşın en iyi yayıcılarıdır. Bugün yabancı/göçmen savaşçılar, Irak, Afganistan, Suriye, Libya ve Ukrayna’da aktif olarak savaşta yer almaktadırlar.

Hibrit savaşta göçmenler ise, hedef ülkeleri istikrarsızlaştırmak için kullanılmaktadır. Hedefe konan ülkelere düzenli ve düzensiz göçler, sığınmacılar, mülteciler yönlendirilmektedir. Hedef ülke göç açısından tampon ülke hâline dönüştürülerek göçmenlerin ülkede yoğunlaşması, sayılarının artması, gettolar oluşturacak şekilde yerleşmesi ile yerli halkta gerilim ve huzursuzluk meydana getirilmek istenmektedir. Amaç göçmenlerin/sığınmacıların sorunlarını çözmek değildir. Onları Hibrit savaşın aktörleri hâline getirip kullanmaktır. İtalyan filozof Agamben bu olguyu şu şekilde ifade etmektedir: “Mülteciler ve düzensiz göçmenler gayriinsanileştirerek, biyopolitikanın nesneleri hâline getiriliyor. Gelişmiş ülkeler böylelikle, insanın yaşamını, onurunu, güvenlik ve sığınma hakkını garanti altına alan 1948 İnsan Hakları Beyannamesi ile 1967 tarihli mültecilerle ilgili Cenevre Sözleşmesi’ni fiilen yürürlükten kaldırıyor.”[20]

Genelde, din, dil, inanç, mezhep, kültür-medeniyet, örf, âdet, gelenek, görenek, ekonomik farklılaşma gibi özellikler, insanlar arasında farklı etkileşimlere, gerilimlerin oluşmasına sebebiyet verebilmektedir. Psikolojik olarak gerilimlerin derinleşmesi, sosyal fay hatlarının ortaya çıkmasına imkân vermektedir. Hatta aralarındaki gerilimler, bazen fiili çatışmaya dönüşebilmektedir. Bu nedenle hibrit savaş bağlamında göçmenler, hedefe konan ülkede yeni fay hatları oluşturmak amaçlı kullanılmaya çalışılmaktadır. Göçmenlerin “gettolar oluşturması” ya da yerli halkla arasına mesafe koyması, yerli halkın sosyokültürel yapısına, inanç yapısına, örf, âdet, gelenek göreneklerine, ekonomik yapısına, aile yapısına ters düşecek davranışlar sergilemesi, hibrit savaşın beyin takımı tarafından özel olarak değerlendirilmekte, bu farklılaşmanın tezada dönüşüp çatışmaya sebebiyet verebilmesi için çalışılmaktadır. Süreç iyi takip edilip gerekli çatışma ortamı oluşabilmesi için özel strateji ve taktikler geliştirilmekte, göçmenler içerisine yerleştirdikleri özel aktörler devreye sokulmaktadır.

Bu yaklaşımla ülkede meydana gelen, ekonomik ve sosyal sorunların kaynağı olarak göçmenler gösterilmekte, yerli halk tahrik edilmektedir. Hatta göçmenler adına göçmenlerle hiç ilgisi alakası olmayan ajan provokatörler ya da parayla satın alınmış suçlular aracılığıyla ya da göç sürecinde göçmen olarak aralara yerleştirilmiş profesyonel ajanları aracılığıyla yerli halka saldırılmakta, dükkânları, işyerleri, tahrip edilmekte, çocukları, kadınları, kızları taciz edilmektedir.

Hibrit savaşın ana mekanizması bir taraftan bunları yaptırırken diğer taraftan elindeki medya ve sosyal medya aracılığıyla her türlü kötülüğün kaynağı olarak göçmenleri ve onları ülkelerine geri göndermeyen siyasi iktidarları göstermektedir. Siyasi iktidarlar gerekli basireti, dirayeti gösteremediği, şeffaflığı, berraklığı ortaya koyamadığı, kendi içerisinde tezatlar sergilediği, kendi hatalarını görmeyip hep başkalarını suçladığı zaman göçmenler üzerinden başlatılan kampanyanın sonucu olarak oy kaybına uğramaktadırlar. 

Boğaziçi kadife darbe sürecinin göçmenler aşamasını göz önüne aldığımızda hibrit savaşın ilk 5 safhası (Şekil 1) Türkiye’de başarılı bir şekilde kullanılmıştır ve kullanılmaya devam edecektir.

Göçmen Kıskacına Alınan Türkiye

“Arap Baharı” operasyonu, Büyük Ortadoğu ve Büyük İsrail Projesi, İslâm’ın İslâm’la Çatışması Projesi ve yaratıcı kaos gibi projeler kapsamında hayata geçirilmiştir. “Arap Baharı”nı yaşayan bütün ülkeler, kaosa sürüklenmiş, şer ittifakının rızası hilafına iktidara seçimle gelen tüm yönetimler, darbe, postmodern darbelerle düşürülmüşlerdir. Mısır hariç ülkeler hukuken olmasa bile fiilen bölünmüşlerdir. Mısır’da Muhammed Mursi’nin şehit edilmesi, şer ittifakına göre “Demokrasinin kurtarılması amaçlı başarılı bir harekettir.”, “Darbe değildir” Şer ittifakının Suriye’yi dörde ya da beşe bölme planı, Rusya ve İran’ın kendi stratejik menfaatleri açısından Esed’in yanında yer alması ile süreç şer ittifakının öngördüğü bir şekilde gelişmemiştir. Afganistan ve Irak operasyonlarında süreç, şer ittifakı tarafından zamana yayılmıştır. Kısa zamanda düşürebilecekleri iktidarları düşürmeyip zamana yaymışlar hem iç göçün hem de dış göçün olmasını sağlayarak operasyon yapılan ülke ile ona komşu bölge ülkeleri istikrarsızlaştırmak istemişlerdir. O nedenle şer ittifakı Suriye ve Libya’da sürecin uzamasını hem ülke içinde hem de komşu ülkelerde göçe bağlı yeni fay hatlarının meydana gelmesini istemektedir. Türkiye tarafından iki ay içerisinde sonlandırılacağı düşünülen Suriye Operasyonu “Obama’nın bizi aldatması” sonucu 11. yılına girmiş bulunmaktadır. Ne kadar süreceği de belli değildir.

Hibrit savaş teorisi kapsamında Suriye operasyonunda hedef, sadece Suriye yönetimi olmayıp başta Türkiye olmak üzere tüm bölge ülkeleridir. 2011’de nüfusu 22.5 milyon olan Suriye’de  operasyonun başlatılması ile birlikte, 2020 yılı verilerine göre 6.8 milyon Suriyeli ülke dışında, 6.7 milyon ise ülke içinde olmak üzere toplam 13.5 milyon Suriyeli, zorla yerinden yurdundan edilerek göçmen olmuştur. 6.8 milyon Suriyeli sığınmacı 126 farklı ülkede yaşamaktadır. Suriyelilerin %83’ü komşu ülkelerde yaşamaktadır. (31 Aralık 2020 itibari ile) Türkiye’deki Suriyelilerin sayısı 3 milyon 641 bin olup yurt dışındaki Suriyeli göçmenlerin %54,7’sidir. Lübnan’da 865 bin (%13), Ürdün’de 662 bin (%9,95), Kuzey Irak’ta 242 bin (%3,63), Mısır’da 130 bin (%1,95) ve yaklaşık %15’i Avrupa Birliği, diğer Avrupa ülkeleri, Kanada, ABD gibi ülkelerde yaşamaktadırlar. Avrupa’daki Suriyelilerin %70’inden fazlası Almanya’da (572 bin) ve İsveç’te (113 bin) yaşamaktadır.[21]

29 Nisan 2011 tarihinde Suriye’den Türkiye’ye ilk göç hareketi, 252 kişilik bir grubun gelmesi ile başlamıştır. Bu tarihten sonra sayıları değişmekle beraber düzenli bir göç akışı devam etmiştir. Türkiye’de kendilerine “geçici koruma” statüsü verilen Suriyelilerin yıllara bağlı değişimi Şekil 2’de gösterilmektedir.

 

Şekil 2: Geçici Koruma Altındaki Suriyelilerin Yıllara (2011-2022) Göre Dağılımı[22] 

Şekil 2’de 2022 yılında Suriyelilerin Türkiye’deki toplam nüfusu, 3 milyon 651 bin 428’dir. 2022 yılı itibarıyla Türkiye nüfusu ise 84 milyon 680 bin 273’tür. Buna göre Türkiye’deki Suriyelilerin Türkiye nüfusuna oranı yaklaşık olarak %4,31’dir. 2022 yılı itibarıyla Türkiye’deki yabancıların toplam sayısının, 5 milyon 651 bin 684 olduğunu[23] göz önüne alarak yabancıların Türkiye nüfusuna oranını hesapladığımızda bu rakam %6.1 olmaktadır.  Suriyeli Göçmenlerin Türkiye’de yerleşimleri ilden ile değişiklik göstermektedir. (Tablo 1) Suriyelilerin yoğun olarak yaşadıkları 10 il Şekil 3’te görülmektedir.  

 

Tablo 1: Geçici Koruma Kapsamındaki Suriyelilerin İllere Göre Dağılımı[24]

 

Şekil 3: Geçici Koruma Altındaki Suriyelilerin 100 Binin Üzerinde Yerleştikleri İllere (2022) Göre Dağılımı[25] 

Türkiye’deki Suriyelilerin Türkiye nüfusuna oranının yaklaşık olarak %4,31, tüm yabancıların ise %6.1 olduğunu göz önüne aldığımızda Suriyelilerin ve tüm yabancıların ülke içerinde değişik illerdeki dağılımı buna göre ayarlanmalı ve buna göre bir dağıtım ve yerleşme planı ortaya konmalıydı. Belli bir stratejiye göre oranlar göz önüne alınarak Suriyeliler ve tüm yabancılar yerleştirilmeliydi. Ne yazık ki bu yapılamamıştır. Pek çok ilde göçmenler gettolar meydana getirmişlerdir. Bu da yerleşik halkta bir gerilim meydana getirmiş, arada fay hattı oluşmuş ve fay hattı enerji ile yüklenmiştir. Şer ittifakı da bu gerilimin daha artması ve bir çatışmanın ortaya çıkması için çalışmaktadır. 

Hem sevindirici hem de geç kalındığı için üzücü olan İçişleri Bakanlığı’nın, gettolaşmaya engel olmak için “1 Temmuz İtibarıyla Mahallelerde İkamet Edebilecek Yabancı Oranının Yüzde 20’ye Düşürülmesi”, “1200 Mahalle Hem Geçici Koruma Statüsüne Hem İkamet İznine Kapatılması”, “Geri Gönderme Merkezi Sayısının 30’a Yükseltilmesi”, “Sınır Güvenliği İçin Hem Askerî hem de Teknolojik Özel Tedbirler Alınması”, “Turizm Amaçlı İkamet İzni Taleplerinin Reddedilmesi” gibi tedbirleri[26] almaya başlamasıdır.

Göç olgusunda göz ardı edilmemesi gereken bir başka unsur, düzensiz göç ve göçmen olgusudur. Düzensiz göçmenler, Türkiye’de ciddi bir sorun hâline gelmiştir.  Düzensiz göçmenlerin yılara göre dağılımı Şekil 4’te görülmektedir. Dikkat çeken husus 2015- 2020 döneminde düzensiz göçmen sayısının hızla artmış olmasıdır. Bu düzensiz göçmenler ağırlıklı olarak Afganistan, Pakistan ve Irak menşelidir. Yakalanan düzensiz göçmenler içinde en büyük gruplar, 470 bin ile Afganistan, 196 bin ile de Pakistan vatandaşıdır. Türkiye 2016-2021 arasında toplam 283 bin 790 yakalanan göçmeni kendi ülkelerine geri göndermiştir. Ayrıca 2016 yılından itibaren Türkiye sınırlarında engellenen düzensiz göçmen sayısı ise 2 milyon 327 bindir.[27]

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 13 Nisan 2022, Göç İdaresi Başkanlığı’nın 9. kuruluş yıl dönümündeki açıklamasında; Türkiye’de 5,5 milyon yabancı uyruklu insanın yaşadığını, bunların 3,7 milyonunun “geçici koruma” altında olan Suriyeliler olduğunu, geçici koruma altında bulunan Suriyelilerden 193 bin 293’ünün Türk vatandaşlığı aldığını,  Suriyeliler dışında yaklaşık 1,4 milyon kişinin çeşitli ülkelerden ikamet izniyle ülkede kaldığını, 318 bin kişinin  de uluslararası koruma kapsamında olduğunu; 2016’dan bu güne 2,5 milyon kişinin kaçak girişinin engellendiğini; yakalanan düzensiz göçmen sayısının 1 milyon 4 bin civarında olduğunu belirtmiştir.[28]  (Şekil 5)

Göç İdaresi Başkanlığı Düzensiz Göçle Mücadele ve Sınır Dışı İşleri Genel Müdürlüğü’nün, 17 Nisan 2022 tarihli açıklamasında ise sadece 2022 yılında 21 bin 87 düzensiz göçmenin geri gönderildiğini; bu geri gönderilenlerin 9 bin 654’ünün Afgan, 4 bin 206’sının da Pakistan uyruklu olduğunu ifade etmiştir.[29] Düzensiz göçmenlerin uyruklara göre dağılımı Şekil 5 ve Şekil 6’da verilmektedir.

Düzensiz göçmenlerin menşelerine baktığımız zaman, işgal, çatışma ve iç savaşın olduğu ülkeler olduğunu görmekteyiz. Afganlıların başı çekmesi, ABD’nin işgal hareketi ve ardından çekilme kararı ile alakalı olabilir. 

 

Şekil 4: Türkiye’de Yıllara Göre Yakalanan Düzensiz Göçmen Sayısındaki Değişim[30]

 

Şekil 5: Türkiye’de Yıllara Göre Yakalanan Düzensiz Göçmenlerin Uyruklara Göre Dağılımı[31] 

 

Şekil 6: Türkiye’de Yakalanan Düzensiz Göçmenlerin Ülkelere Göre Dağılımı, 2022[32] 

Yapılan açıklamaları ve Göç İdaresi’nin verilerini göz önüne aldığımızda Türkiye’nin göçmenler konusunda uzun vadeli bir strateji öngörüp uygulamaya koymadığı anlaşılmaktadır. Türkiye, böyle bir tablonun oluşabileceğini ve sürecin bu denli uzayabileceğini muhtemel görememiştir. Göçmen olgusunu ve sayısını muhtemelen bunun için önemsememiş, hatta ciddiye almamıştır.  Eğer geçmiş 7-8 yılda yapılan hataların neler olduğunu, bu hataların yerli göçmen ilişkisini hangi boyutta ve eksenlerde etkilediğini göz önüne almaz, araştırmaz, hasıraltı ederse Türkiye, gelecekte çok ağır bedeller ödeyebilir.

Şer ittifakının bu kaos ortamında fitne ve fesat için istediği ortamı ve şartları bulması, şartların daha da kötüleşmesi için alt yapı çalışmalarına hız vermesi, yerliler ile göçmenler arasında oluşmaya başlayan fay hatlarına aşırı enerji yükleyebilmesi, göç yönetiminde yapılan hataların sonucudur. Ümit Özdağ sadece fay hattını harekete geçiren hamleyi yapmıştır.  Öyleyse Türkiye göçmenler konusunda nerede hata yapmıştır? Türkiye göçmenler konusunda “açık kapı” politikası uygulamak ve AB ile Geri Kabul Antlaşması’nı imzalamakla ne yapmıştır?

Suriyeli Göçmenlerle İlgili Türkiye’nin Açık Kapı Politikası

Türkiye, başlangıçta kapılarını Suriyeli göçmenlere açmak zorundaydı. Çünkü Türkiye’nin altına imza koyduğu Cenevre Sözleşmesi, uluslararası iltica, sığınma ve mülteci konularını tanzim eden 1967 protokolü ve BM kararları ve hepsinden de önemli olan insanı olgu bunu gerektirmekteydi. Türkiye Cenevre Sözleşmesi’ndeki “mülteci” kavramına koyduğu “coğrafya” şerhinden dolayı Suriyeli göçmenler, Türkiye açısından mülteci kabul edilmemekteydi. Ancak Cenevre Sözleşmesi’nin 1. maddesi uluslararası düzlemde Türkiye’nin elini kolunu bağlamaktaydı:  “Cenevre Sözleşmesi Madde1/2: “Irkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşünceleri yüzünden, zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin korumasından yararlanamayan ya da söz konusu korku nedeniyle, yararlanmak istemeyen yahut tabiiyeti yoksa ve bu tür olaylar sonucu önceden yaşadığı ikamet ülkesinin dışında bulunan, oraya dönemeyen veya söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen her şahsa uygulanacaktır.”

Bu maddede kişilerin “Irkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşünceleri yüzünden, zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korkması” ağırlık merkezini oluşturmaktadır. Sözleşmenin 3. maddesine göre mülteciler arasında etnik köken, din ve geldikleri ülke bakımından ayrım yapılmadan Sözleşme kapsamındaki haklardan faydalanmaları istenmektedir. Bu durumda mülteci tanımı, hukuksal tanımlamanın dışında ayrı, psikolojik bir boyut kazanmaktadır. “Bu bağlamda mülteci, vatandaşı olduğu ülkeyi siyasi olaylar nedeniyle kendi iradesi sonucu veya zorla terk eden kişidir.”[33] Nitekim kavramsal bazda meydana gelen bu sorun daha sonra “geçici koruma” kavramı geliştirilerek çözülmek istenmiştir.

Halkı Müslüman bir ülke olan Türkiye’nin, İslâm’ın zalimlerin zulmünden kaçanların, inançları ne olursa olsun, korunma altına alınması emrini yerine getirmek zorunluluğu vardı (4 Nisa 75, 97; 9 Tövbe 100,1017; 59 Haşır 8-9). Hem iç kamuoyu hem de dış kamuoyundan dolayı Türkiye, Suriyeli göçmenlere kapılarını açmıştır: “Açık kapı” politikası[34]

Cenevre Sözleşmesi, 1967 protokolü ve BM kararları kapsamında açık kapı politikasında göçmenlere, sınırda gerekli işlemler yapıldıktan, göçmenlerle ilgili gerekli belgeler hazırlandıktan sonra, ülkeye girme hakkı tanınmakta, nerelere yerleştirilecekleri belirlenmekte ve görevliler vasıtasıyla ilgili bölgelere getirilip yerleştirilmektedirler. Açık kapı politikası demek, sınırların yol geçen hanına dönüşmesi, dönüştürülmesi demek değildir. Belli bir disiplin içinde yasal mevzuata uygun olarak hem yerli halkın hem de göçmenlerin güvenlikleri, geçimleri göz önüne alınarak bir kayıt ve yerleştirme stratejisinin, politikasının uygulanması gerekir.

Genel olarak “açık kapı” politikası, son derece insanı bir yaklaşımdır. Ancak süreç uzarsa, göçmen sayısı artarsa ortaya sosyo-kültürel, sosyo-ekonomik ve güvenlik sorunları çıkacaktır. Tek bir ülkenin bunun altından kalkması çok zordur, hatta imkânsız olabilir. Eğer uluslararası antlaşmalar, “açık kapı” politikasını zorunlu görüyorsa, tüm uluslararası kuruluşların devreye girmesi, mağdur duruma düşme eğilimi gösteren, göçmenleri bağrında basan ülkelere yardım etmesi gerekmez mi? Uluslararası kuruluşların yardım yapmaması, destek vermemesi durumunda, “açık kapı” politikası göçmenlere kapıyı açan ülkelerin mağdur edilmesi politikasına dönüşmektedir. Bugün Suriye’de de olan budur. “Başlangıçta Türkiye’ye açık kapı politikası uygulayın diye ısrarcı olan AB”[35] Suriye krizi uzayınca kendisine dokunmadığı zaman bu coğrafyada olan biteni ne görmekte ne de işitmektedir.  İnsan haklarından, zulümden bahseden tüm dünyada Suriyeli göçmenlere “açık kapı” politikası uygulayan tek ülke Türkiye’dir.[36] 

Türkiye Suriyeli göçmenlerin üç farklı şekilde Türkiye’de yerleşmesine, barınmasına, imkân sağlamış, izin vermiştir: “Kendi ülkelerinde barınma imkânlarının neredeyse tamamen yok olduğu bu insanlara yönelik Türkiye’ye girişlerinden itibaren üç farklı barınma yöntemi geliştirilmiştir. İç savaşın başladığı tarihlerde akrabalık ilişkilerinin sonucu olarak özellikle Şanlıurfa, Gaziantep, Hatay, Mardin ve Siirt başta olmak üzere Türkiye’nin birçok ilindeki akrabalarının yanına yerleşmişlerdir.  İkinci barınma yöntemi ise Türkiye’nin 10 ilde açmış olduğu ve 2016 yılının sonuna doğru, sayısı 25’i bulan geçici barınma merkezlerinde (kamplarda) sunulan barınma hizmetidir.  Üçüncüsü ise sığınmacıların hiçbir yasal engele takılmadan kendi imkânlarıyla Türkiye’nin 81 ilinde kiralama ya da satın alma yoluyla edindiği barınma imkânlarıdır.”[37]

Bu noktada ana sorun, üçüncü barınma politikasıdır. Göçmenlerin kayıt altına alınmadan (Sonradan kayıt altına alınmışlar), hiçbir kıstas, ölçü olmadan, kendi imkân ve iradeleri ile Türkiye’nin 81 vilayetini dağılıp yerleşmiş olmaları bugünkü sorunların ana kaynağıdır.  Yanlış olan “açık kapı” politikasının “serbest geçiş ve yerleşme” politikasına dönüşmesidir. Sınırda göçmenlerin belli bir bölgede tutularak kayıtlarının yapılması ülkenin neresine, ne oranda gönderileceklerine karar verildikten sonra gönderilmemiş olması, başlangıçta göçmenlerin ciddi bir şekilde kayıtlarının tutulmamış olmasıdır. Kayıt dışı bir yerleşimin ve göçmenleri ülke sathına yerleştirmede belli bir strateji ve politikanın olmaması, yol boyu iki farklı toplum kesimi arasında sorunların ortaya çıkmasına, yaygınlaşmasına, ciddi fay hatları oluşmasına sebebiyet vermiştir.  Başlangıçtaki çok isabetli olan, “ensâr-muhacir” yaklaşımı göçmen nüfus çoğalıp yaygınlaştıkça, gettolaşmalar meydana geldikçe üzücü bir şekilde düşmanlığa doğru evrilme sürecine girmiştir.[38]

2011’de “Arap Baharı” ile başlayan Suriye krizindeki şer ittifakının ana stratejisini, hibrit savaşlar dönemini, krizinin bu kadar uzayacağını ve göçmen sayısının bu denli hızlı ve çok olacağını, Türkiye, zamanında görememiştir. Göremediği için de “2 ay sonra Emeviye camisinde namaz kılacaklarını” beyan etmişlerdir. Bu yaklaşımın sonucu Türkiye, göçmenden ziyada Suriye yönetiminin devrilip gitmesine kendisini odaklamıştır. Bir an önce Esed yönetiminin devrilip gitmesi için yoğun çaba göstermiştir.

Şer ittifakı tüm paralı, kiralık savaşçılarını bölgeye sevk etmiş ve IŞİD operasyonu ile Esed arka plana itilmiş; IŞİD’in daha büyük tehlike olduğu Batı dünyasında inşa edilmeye başlanmıştır. Bu gelişmelerin ardından ABD, Rusya, İran, İsrail, İngiltere ve diğer güçler Suriye’de devreye girmişlerdir. Esed’in yönetimden gitmesinden sonra, Suriye’de Müslüman Kardeşler’in iktidar olacağı korkusu Suudi Arabistan, BAE ve Mısır’ın Esed’in yanında yer almasına sebep olmuş; İsrail ve ABD Suriye’yi parçalayabilmek için iç savaşın uzamasını, buna bağlı olarak iç ve dış göçlerin çoğalmasını ve sürekli hâle gelmesini öngörmüşler ve süreci ona göre yönetmeye çalışmışlardır. 

Hibrit savaş olgusunu göz önüne aldığımızda, Türkiye’nin “açık kapı” politikası/serbest geçme ve yerleşme politikası, Türkiye’yi yıpratan ve içerde fay hatları oluşturan bir mekanizma hâline gelmiştir. Dolayısıyla akrebin bir kıskacı “açık kapı” politikası/serbest geçme ve yerleşme politikasıdır.

AB ile Yapılan Geri Kabul Antlaşması

Göçmen sorununda akrebin ikinci kıskacı, AB ile yapılan Geri Kabul Antlaşması ve 18 Mart Mutabakatıdır. AB bir taraftan Türkiye’ye Suriyeli göçmenler başta olmak üzere tüm göçmenler için “açık kapı” politikasını, baskı düzeyinde, tavsiye ederken; diğer taraftan kendisine göçmenlerin gelmemesi, gelenlerin de iadesi için kendisi ile göçmenlerin geriye kabulü için geri kabul antlaşması yapılmasını dayatmış ve bunda da ısrarcı olmuştur. Vize serbestisini ve göçmenler için maddi yardım yapmayı adeta rüşvet olarak sunmuştur.

Geri Kabul Antlaşması ile ilgili süreç Avrupa Komisyonu’nun 4 Mart 2003 tarihinde Türkiye’ye yaptığı teklifle başlamıştır. “2005 ile 2006 yılları arasında dört tur
müzakere edilmiş” ve “2009 ile 2010 yılları arasında teknik düzeyde görüşme yapılmış, anlaşma metni, 21 Haziran 2012 tarihinde paraf edilmiş, 16 Aralık 2013
tarihinde imzalanmış ve 1 Ekim 2014’te antlaşma yürürlüğe girmiştir.[39]

Geri Kabul Antlaşması ile ilgili yürütülen süreci ve antlaşmayı daha iyi anlayabilmek ve adil bir şekilde değerlendirebilmek için antlaşma metninde sıkça geçen bazı kavramların hatırlanmasında fayda vardır. Geri Kabul Antlaşması’nın 1. maddesi kullanılan kavramları tanımlamaktadır:

“Madde 1-Tanımlar Bu Anlaşmanın amaçları bakımından:

(a)―Akit Taraflar, Türkiye ve Birlik anlamına gelir;

                (b) ―Türk Vatandaşı Türkiye mevzuatı uyarınca Türk vatandaşlığını taşıyan herhangi bir kişi anlamına gelir;

     (c) ―Üye Devlet Vatandaşı, Avrupa Birliği’nin bir Üye Devletinin vatandaşlığını taşıyan herhangi bir kişi anlamına gelir;

     (d) ―Üye Devlet Danimarka Krallığı dışında kalan tüm Avrupa Birliği Üye Devletleri anlamına gelir;

   (e) ―Üçüncü ülke Vatandaşı, Türkiye veya herhangi bir Üye Devlet vatandaşlığı dışında bir vatandaşlık taşıyan herhangi bir kişi anlamına gelir;

(f) ―Vatansız kişi herhangi bir ülke vatandaşlığı taşımayan herhangi bir kişi anlamına gelir;
 (g) - İkamet izni, Türkiye veya Üye Devletlerden biri tarafından düzenlenmiş olan ve bir şahsa söz konusu devletin topraklarında ikamet hakkı tanıyan her tür izin anlamına gelir. Bu, bir iltica başvurusu veya bir ikamet izni başvurusu süreciyle bağlantılı olarak ülkede kalmak için olan geçici izinleri kapsamaz;

 (h) ―Vize, Türkiye veya Üye Devletlerden biri tarafından topraklarına giriş veya topraklarından transit geçiş için gereken verilmiş bir yetki veya alınmış bir karar anlamına gelir. Bu, havaalanı transit geçiş vizesini kapsamaz;

(i) ―Talep Eden Devlet bu Anlaşma’nın 8. Maddesi uyarınca geri kabul veya 15. Maddesi uyarınca transit geçiş başvurusunda bulunan (Türkiye veya herhangi bir Üye Devlet) devlet anlamına gelir;

(j) -Talepte Bulunulan Devlet, bu Anlaşma’nın 8. Maddesi uyarınca geri kabul
başvurusunda veya 15. maddesi uyarınca transit geçiş başvurusunda bulunulan (Türkiye veya herhangi bir Üye Devlet) devlet anlamına gelir;

 (k) ―Yetkili Makam Türkiye veya Üye Devletlerden birinin Anlaşmanın 20(1)  

 (a) Maddesi uyarınca uygulama protokolünde belirlendiği gibi uygulanması hususunda yetkilendirilmiş herhangi bir yerel makamı anlamına gelir;

(l) ―İzinsiz ikamet eden kişi, yerel mevzuatta belirtilen ilgili usul uyarınca, Türkiye Cumhuriyeti’ne veya Üye Devletlerden birine girme, buralarda bulunma ya da ikamet etme şartlarını taşımayan veya artık taşımayan kişiler anlamına gelir;

(m) ―Transit geçiş, üçüncü ülke vatandaşlarının ya da vatansız kişilerin Talep Eden Devlet sınırlarından döneceği ülkeye seyahat ederken Talepte Bulunulan Devletin sınırlarından geçişleri anlamına gelir;

(n) ―Geri kabul, bu Anlaşmanın hükümleri uyarınca, Talep Eden Devlete yasadışı giriş yaparken, yasadışı orada bulunurken veya ikamet ederken yakalanan kişilerin (Talepte Bulunulan Devlet vatandaşları, üçüncü ülke vatandaşları ve vatansız kişiler) Talep Eden Devlet tarafından transferi ve Talepte Bulunulan Devlet tarafından kabulü anlamına gelir;

Geri kabul kavramı, anlaşmanın Madde1-n’de tanımlanmaktadır. Tanımda “Talep Eden Devlete yasa dışı giriş yapmak isteyen”, “yasa dışı olarak orada bulunan” ve “ikamet eden” olmak üzere üç farklı duruma vurgu yapılmaktadır. Bu kapsamda yakalananlar 1- “Talepte Bulunulan Devlet vatandaşları”, 2- “Üçüncü ülke vatandaşları” ve 3- “Vatansız kişiler” olmak üzere üç sınıfa ayrılmaktadır.

Geri Kabul Antlaşması’nın hükümlerinin geçerli olduğu ülkeler ve anlaşmanın kapsam alanı Madde 2’de belirlenmiştir. İlgilendiğimiz kapsam alanı Madde 2-1’dir:  Madde 2-Kapsam
1. Bu Anlaşmanın hükümleri, Türkiye veya Avrupa Birliğine Üye Devletlerden birinin
topraklarına girme, burada bulunma veya ikamet etme şartlarını taşımayan veya artık
taşımayan kişiler için geçerlidir.”

Bu maddeye göre iade edilecek olanlar “ülkeye girme”, “bulunma” ve” ikamet etme şartlarının uygun olmayanlardır. Bunlara ek olarak eskiden bu şartları taşıdığı hâlde şimdi/“artık taşımayanlar” da iade edileceklerdir. Antlaşmanın 3. maddesi Türkiye’nin kendi vatandaşlarının geri kabulü ile ilgilidir.

“Madde 3- Kendi vatandaşlarının geri kabulü 1. Türkiye, bir Üye Devletin başvurusu üzerine, söz konusu Üye Devletin veya Avrupa Birliği’nin kanunlarına göre Talep Eden Üye Devletin ülkesine girme, ülkesinde bulunma veya ikamet etmeye ilişkin yürürlükte olan koşulları sağlamayan veya artık sağlamayan tüm kişileri, 9. Madde uyarınca Türkiye vatandaşı olduğunun kanıtlanması şartıyla söz konusu Üye Devlet tarafından bu Anlaşmada öngörülen işlemler dışında başka herhangi bir işlemin yerine getirilmesine gerek kalmaksızın geri kabul eder.

Madde 3.2 ve Madde 3.3, iadesi kabul edilecek kişilerin aile efradına ilişkin bazı özel durumlarla; madde 3.4 ve Madde 3.5 ise yapılacak bazı özel işlemlerle ilgilidir.

Geri Kabul Antlaşması açısından Türkiye için en sıkıntılı olan durum, “Üçüncü ülke vatandaşlarının ve vatansız kişilerin” geri kabul edilmesidir. AB ile Geri Kabul Antlaşması’nın 4. Maddesi tamamen bu konu ile alakalıdır: “Madde 4- Üçüncü ülke vatandaşlarının ve vatansız kişilerin geri kabulü 1. Türkiye bir Üye Devletin başvurusu üzerine, Talep Eden Üye Devletin ülkesine girme, ülkesinde bulunma veya ikamet etmeye ilişkin yürürlükte olan koşulları sağlamayan veya artık sağlamayan tüm üçüncü ülke vatandaşlarını veya vatansız kişileri, 10. Madde uyarınca söz konusu kişilerin aşağıda belirtilen durumlarının kanıtlanması şartıyla, söz konusu Üye Devlet tarafından bu Anlaşmada öngörülen işlemler dışında başka herhangi bir işlemin yerine getirilmesine gerek kalmaksızın geri kabul edecektir.
(a) Bu kişiler geri kabul başvurusunun ibrazı esnasında Türkiye topraklarından bir Üye Devletin topraklarına doğrudan giriş için Türkiye tarafından düzenlenmiş geçerli bir vizeye sahip ise,

(b) Türkiye tarafından düzenlenmiş bir ikamet iznine sahip ise veya
(c) Türkiye topraklarında kaldıktan veya transit geçiş yaptıktan sonra Üye Devletlerin ülkesine yasa dışı ve doğrudan giriş yapmış ise. 2. Bu Anlaşmanın 1. Paragrafındaki geri kabul yükümlülüğü aşağıdaki durumlarda geçerli değildir:

(a) üçüncü ülke vatandaşı veya vatansız kişi sadece Türkiye’nin bir uluslararası
havalimanının aktarma sahasından geçmiş ise; veya (b) Talep Eden Üye Devlet, üçüncü ülke vatandaşına veya vatansız kişiye, kişi kendi topraklarına girmeden önce veya girdikten sonra Talep Eden Üye Devlet topraklarına giriş için kullanılan bir vize veya ikamet izni düzenlemiş ise ve söz konusu kişi Türkiye tarafından düzenlenmiş daha uzun geçerlilik süresine haiz bir vizeye veya ikamet iznine sahip değil ise veya (c) üçüncü ülke vatandaşı veya vatansız kişi, Talep eden Üye Devletin ülkesine vizesiz giriş imkânına sahip ise.” Madde 4.3 ve Madde 4.4 ise geri kabul edilen şahıslarla için yapılacak bazı işlem ve gerekli evraklarla ilgilidir. Türkiye’ye mali yardım konusu hem hükümlerde (Madde 23) hem de Anlaşmaya ek olarak ortak bildiri şeklinde antlaşmada yer almaktadır.

Antlaşmanın giriş bölümünde Türkiye’ye göçmenleri geri kabul etmesinden dolayı maddi yardım yapılacağına özel bir vurgu yapılmasıdır. Ayrıca antlaşmanın giriş bölümünde; “Bu Antlaşmanın, ortak sorumluluk, dayanışma, Türkiye ve Birlik arasındaki göç akımlarının yönetiminde eşit ortaklık ilkelerine dayandığını ve bu bağlamda Birliğin, Türkiye’yi bu Anlaşmanın uygulanmasında desteklemek için mali kaynaklar sağlamaya hazır olduğunu vurgulayarak,” şeklinde maddi yardım yapılacağına özel bir vurgu yapılmaktadır.

Madde 23’e ve giriş bölümündeki vurguya göre AB Türkiye’ye maddi yardımda bulunmayı taahhüt etmiştir. Buna rağmen bugüne kadar taahhüt ettiğinin ne kadarını ne kadar sürede ne ciddiyetle yerine getirmiştir; belli değildir.[40]

Türkiye bu sorgulamayı bugün yapmalı ve gereğini yerine getirmelidir. Çünkü Madde 24-4’e göre “tarafların anlaşmayı bildirimde bulunarak feshetme yetkisi” bulunmaktadır.  Geri Kabul Antlaşması’nda dikkat çeken bir nokta, sığınma talep eden insanlarla ilgili herhangi bir bilginin, şartın, maddenin metinde yer almamasıdır. Sığınmacıların geri gönderilebilmesi için gönderilecek ülkenin, “güvenli üçüncü ülke” (AB 1990’lardan sonra artan sığınma başvurularıyla baş edebilmek için güvenli üçüncü ülke kavramını icat etmiş ve sığınmacıların geri gönderilmesine meşruiyet kazandırmaya çalışmıştır.) kabul edilmesi gerekmektedir. Türkiye, AB tarafından güvenli üçüncü ülke olarak henüz kabul edilmemiştir.[41] Muhtemelen bu nedenle Geri Kabul Antlaşması’na sığınmacı kavramı konmamıştır. AB, Geri Kabul Antlaşması imzalamak istediği ülkelere hem vize serbestisi hem de maddi yardım teklifinde bulunmaktadır. Ancak vize serbestisi için yığınla reform yapılmasını istemektedir. Nitekim AB-Türkiye Vize Yol Haritasında AB, Türkiye’ye bir dizi reform yapması şartını getirmiştir. Oysa Geri Kabul Antlaşması’nda vize ile ilgili herhangi bir madde yer almamaktadır. Buna rağmen böyle şartlar koşmasının sebebi nedir? Yoksa Türkiye Geri Kabul Antlaşması’nı imzaladıktan sonra AB vize yol haritasını askıya mı almak istemektedir?

Türkiye bu durumu zamanında sezmiş bununla ilgili bazı çekincelerini, açık bir şekilde belirtmiş ve net bir tavır takınmıştır.[42] AB Türkiye ile zorunlu olarak, muğlaklıklar içermesine rağmen bir Vize Yol Haritası (Geri Kabul Anlaşması’nın dışında olmak şartıyla) yapmak zorunda kalmıştır.[43] Geri Kabul Antlaşması’nda vize ile ilgili hiçbir hükmün yer almamış olmasına rağmen böyle bir tavrın sergilenmesi dikkat çekicidir. Bu da bir art niyetin göstergesi olarak yorumlanabilir. 

Genelde geri kabul antlaşmalarına ilişkin uygulamalarda; 1. Geri kabule ilişkin belirli bir standart yoktur. 2. Teknik detaylar anlaşma içeriklerine göre değişiklik göstermektedir. 3. Antlaşmalarda sığınmacıların/mültecilerin haklarına ilişkin düzenlemeler bulunmamaktadır.[44] Özellikle sonuncu durum, amacın göçleri engellemek, göçmenleri/sığınmacıları korumak olmadığının AB coğrafyasından çıkıp gitsinler de ne olurlarsa olsunlar mantığının bir tezahürüdür.

Antlaşmanın tanım ve muhtevasını göz önüne aldığımızda göç güzergâhı/rotası üzerinde bulunan “transit ülkeler” Geri Kabul Antlaşması’nı imzalamakla “üçüncü ülke vatandaşlarını” ve “vatansızları” kendi ülkelerine alarak daha fazla sorumluluk, yükümlülük altına girmiş olmaktadır. Eğer transit ülkeler kaynak ülkelerle geri kabul anlaşmaları yoksa göç açısından otomatik olarak “tampon bölge” durumuna gelmekte ve göçmenlerden dolayı ekonomik, sosyal, kültürel, güvenlik ve siyasi sorunlarla boğuşmak zorunda kalmaktadırlar.

Türkiye AB ile Geri Kabul Antlaşması imzalamakla, geri dönüşüm antlaşması olmayan Afganlıları, Suriyelileri ve Bangladeşlileri ülkelerine geri gönderme imkânına sahip değildir. Otomatik olarak Türkiye göç açısından bir tampon bölge olmuştur ve topraklarında yaklaşık 5 milyon civarındaki göçmeni barındırmaktadır, barındırmaya da devam edecektir. Bu durum, AB’nin düzensiz göç konusunda geri kabul antlaşmalarını stratejik bir araç olarak kullandığının bir göstergesidir. Böylece düzensiz göç hareketini kendi sınırları dışında durdurmayı başarmıştır.   Evet, AB Geri Kabul Antlaşması, akrebin ikinci kıskacı olup Türkiye’yi hareketsiz bırakmak için sıkıştırmaktadır.

Sonuç: Akrebin Kıskacını Parçalamak İçin İthal Yasalara Son Verilmelidir

Türkiye’nin 100 yıllık bir strateji eksikliği, kriz dönemlerinin göz önüne alınmaması, uluslararası düzlemde barış ve dostlukların geçici olduğunun öngörülüp ona göre bir planlama yapılmaması, bölgesel ve küresel denklemde savaşan 20’ye yakın projenin ele alınıp değerlendirilmesine ve ona göre bir strateji geliştirilip bir planlama yapılmasına engel teşkil etmiş olaylar kısa vadeli strateji ve taktiklerle önlenmeye çalışılmıştır.

Özellikle Büyük Ortadoğu Projesi, Büyük İsrail Projesi, Yaratıcı Kaos/Yıkım Projesi, 21. Asır Haçlı Seferleri Projesi, İslâm’ın İslâm’la Savaştırılması Projesi, Şehir Devletleri Projesi ve hibrit savaşlar kapsamında, genel olarak, kadife darbeler projesi özel olarak da, ikinci nesil kadife darbe olan “Arap Baharı” süreci, Türkiye tarafından zamanında gerektiği gibi algılanamamış, Şer ittifakının (ABD, AB, İngiltere, İsrail- Siyonizm) Afganistan, Irak ve Suriye’de başlattığı operasyonların amacı, kapsamı ve hedefi gerektiği gibi okunamamıştır. Türkiye tarafından 2 ay içerisinde biteceği öngörülen Suriye operasyonun yıllara yayılması ve her geçen gün daha da derinleşmesi, bölgede ve dünyada çarpışan projelerin Türkiye tarafından iyi okunamadığının bir göstergesidir. “Obama bizi aldattı!” ifadesi, bu olgunun en canlı tezahürüdür.

5 milyon civarında göçmenin var olduğu bir Türkiye’de yöneticiler, bu olguyu göz önüne almalı ve gereğinden fazla hassas davranmalıdırlar. Serbest sınır geçiş ve serbest yerleşme politikası göçmenler için son derece yanlıştır. Şer ittifakı akrebinin bir kıskacı “açık kapı” politikası, diğer kıskacı ise AB Geri Kabul Antlaşması’dır. Bunun anlamı bir taraftan hibrit savaşın malzemesi olarak kullanılan tüm göçmenlere kapını açacaksın, diğer taraftan AB’ye giden, gitmiş olan tüm göçmen/sığınmacıları geri alıp ülkende besleyerek göçmenler açısından tam bir tampon bölge hâline geleceksin. Türkiye’nin menfaatlerini savunmak söz konusu olduğunda şer ittifakı akrebi hem göçmenlere hem de ev sahiplerine farklı zehirler salgılayarak her iki kesimi karşı karşıya getirip çatıştırmaktadır ve de çatıştıracaktır.

O nedenle Türkiye önce gelecek 100 yıl için nerede, ne olmak istediğine ilişkin bir strateji çizmeli her şeyi o stratejinin üzerine oturtacak şekilde yeni bir yapılanmaya gitmelidir. Bu bağlamda yasalar kendi inanç ve kültür ve medeniyet değerlerimize, kodlarımıza göre hazırlanmalıdır. Türkiye’de yapılan bir yasanın AB yasalarını merkezine alarak hazırlanması yanlıştır. Ülkemizde yasaları kendi kültür ve medeniyet kodlarına göre yapabilecek insan potansiyeli vardır. Farklı inanç sistemi ve farklı kültür-medeniyetin çocuklarıyız.  Başkalarının tecrübelerinden yararlanmak ile başkalarının hukukunu merkeze alıp uygulamak aynı şey değildir. Bunun en güzel örneği 2011 İstanbul Sözleşmesi’dir. Sözleşme uygulamalarının neden olduğu felaketler göz önüne alınarak, Sözleşme bizzat kabul edenler tarafından iptal edilmiştir. Bu gerek şarttı fakat yeter şart değildi. Yeter şart, İstanbul Sözleşmesi’ni referans alarak hazırlanan 6284, 5237 ve 4721 sayılı yasaların da yürürlükten kaldırılıp yenilenmesiydi. Bu yasalar hâlâ yürürlüktedir ve de aileyi tahrip etmeye devam etmektedir. Akrebin kıskacından kurtulmak istiyorsa Türkiye, kendi kültür ve medeniyet kodlarımıza göre her şeyi yeniden yapılandırmak zorundadır.

Konumuz açısından AB’nin onay ve desteği ile çıkarılmış olan tüm göçle ilgili yasalarda aynı tehlikenin var olduğunu görmek, öncelikle Türkiye’yi yönetenlerin sonra da Türkiye’de yaşayan herkesin görevidir. 

Henüz vakit varken! Yarın çok geç olabilir.

[1] İlyas Topsakal, “Türkiye’de Göç Olgusu: Tarihsel Süreç”, Milliyetçi Hareket Partisi, Sınırı Aşan Göç Komisyonu, Sınırı Aşan Göçler Raporu, AR-GE Yayınları 1, Ankara, 2018, s. 11-33. Akif Karaca, “Türkiye’ye Sığınan Yabancıların Hukuki Statüsü”, Milliyetçi Hareket Partisi, Sınırı Aşan Göç Komisyonu,  Sınırı Aşan Göçler Raporu.

[2] T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, gocidaresi@goc.gov.tr    www.goc.gov.tr; Ankara, s. 12-15.  

[3]  M. Murat Erdoğan, Suriyeliler Barometresi 2020 “Suriyelilerle Uyum İçinde Yaşamın Çerçevesi”, Eğiten Kitap Yayıncılık, Eylül 2021, Ankara, www.unhcr.org/tr/yayinlar / www.mmuraterdogan.com Akif Karaca, “Türkiye’ye Sığınan Yabancıların Hukuki Statüsü”, Milliyetçi Hareket Partisi, Sınırı Aşan Göç Komisyonu, age., İlyas Topsakal, age., Sümeyye Saadet Ildır, Göç Politikaları Çerçevesinde Türkiye-AB Geri Kabul Antlaşması, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2020. Cüneyt Akalın, “Afganistan’dan Göç: Türkiye Hedef Ülke mi Oluyor?” Teori, sayı: 390, 2022, s. 28-33.

[4] M. Murat Erdoğan, Suriyeliler Barometresi Suriyelilerle Uyum İçinde Yaşamın Çerçevesi, Eğiten Kitap Yayıncılık, Eylül 2021, Ankara, www.unhcr.org/tr/yayinlar / www.mmuraterdogan.com

[5] Burhanettin Can, “Ukrayna Kazakistan Hattındaki Kriz Neyin Habercisidir? 3. Dünya Savaşının mı Yoksa 5. Dünya Soğuk Savaşının mı?” Umran, sayı: 331, 2022; Burhanettin Can, “Avrasya Satranç Tahtasında Çatışan Stratejiler-2: Hibrit Savaşlar Dönemi”, Umran sayı: 333, 2022.

[6] Uras Ufuk, “Beşinci Nesil Savaş/Sessiz Savaş”, Harkul Savunma Araştırma Merkezi, 2020. Mustafa Şenol, Hibrit Savaş Kapsamında Siber Savaş ve Siber Caydırıcılık, Siber Güvenlik ve Savunma Farkındalık ve Caydırıcılık, Grafiker Yayınları, Ankara, 2018, s. 181-221.

[7] Burhanettin Can, “Avrasya Satranç Tahtasında Çatışan Stratejiler-2: Hibrit Savaşlar Dönemi”, age.

[8]  Mustafa Şenol, age., s. 181-221.

[9]  Mustafa Şenol, age., s. 181-221.

[10] Yusuf Özer, “Savaşın Değişen Karakteri: Teori ve Uygulamada Hibrit Savaş”, Güvenlik Bilimleri Dergisi, 2018, 7(1),s.  29-56.

[11] H. Yalçınkaya, “Savaşın Değişimi ve Savaş Çalışmalarında Farklı Disiplinler”, İçinde H. Yalçınkaya (Ed.), Savaş, Farklı Disiplinlerde Yeni Yaklaşımlar,  Siyasal Kitapevi, Ankara, 2010.

[12]  H. Yalçınkaya, age.

[13]  H. Yalçınkaya, age.

[14] Uras Ufuk, age.

[16] Ali Nedim Karabulut, “Eski Savaş, Yeni Strateji: Rusya’nın Yirmi Birinci Yüzyıldaki Hibrit Savaş Doktrini ve Ukrayna Krizi’ndeki Uygulaması”, Uluslararası İlişkiler, cilt13, sayı: 49, 2016, s. 25-42. Burhanettin Can, age.

[17] Ali Nedim Karabulut, age.

[18] Yusuf Özer, age.

[19] H. Yalçınkaya, “Yabancı Terörist Savaşçılara Karşı Uluslar Arası İş Birliği: Türkiye’nin Tecrübesi”, Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi, Ankara, 2015, s. 16.

[20] Sümeyye Saadet Ildır, age.

[21] M. Murat Erdoğan, age., s. 25.

[27] M. Murat Erdoğan, age.

[28] Ali Kemal Erden, “Suriyeli ve Afganistanlıların ardından şimdi de Pakistanlı düzensiz göçmenler gündemde... Nasıl geliyor, kalıcı mı olmak istiyorlar?” Independent Türkçe,21 Nisan 2022.

[29] Ali Kemal Erden, agy.

[33] Akif Karaca, age.

[34] M. Murat Erdoğan, age. Veysel Bozkurt, “Küreselleşme, Sınır Aşan Göçler ve Kamuoyu”, Milliyetçi Hareket Partisi, Sınırı Aşan Göç Komisyonu, Sınırı Aşan Göçler Raporu, s. 33-55. Yusuf Adıgüzel, Göç Sosyolojisi, Nobel, 4. Baskı, Ankara. İlyas Topsakal, “Türkiye’de Göç Olgusu: Tarihsel Süreç”, age. Coşkun Taştan & Ayşe Çolpan Kavuncu & Ayşe Merve Akbulut ve diğerleri, Uluslararası Kitlesel Göçler ve Türkiye’deki Suriyeliler, Uluslararası Göç ve Güvenlik Konferansı Sonuç Raporu, Polis Akademisi, Ankara, 11-13 Kasım 2016, Kasım-2016. Veysel Güneş, İnsan Hakları Bağlamında Göç ve Mülteciler, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.

[36] İbrahim Göğebakan, Göç ve Ahlak: Sinema Örnekleri, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2019, s. 39.

[37] Coşkun Taştan &Ayşe Çolpan Kavuncu &Ayşe Merve Akbulut ve diğerleri, age.

[38] Bu dönüşümün nedenleri gelecek yazıda ele alınacaktır.

[39] Sümeyye Saadet Ildır, age. Necmettin Doğan, “Küreselleşme, Hareketlilik ve Mekân”, 22 Nisan 2022;

https://www.perspektif.online/duzensiz-gocmen-ve-siginmaci-sorunu-cozulebilir-mi/ İlyas Topsakal, age.

[40] M. Murat Erdoğan, age.

[41] Sümeyye Saadet Ildır, age., s. 96.

[42] 333 Türkiye-AB Vize Yol Haritası için https://www.ab.gov.tr/50120.html

[43] Sümeyye Saadet Ildır, age., 105-107.

[44] Sümeyye Saadet Ildır, age., s. 25.

zaman:

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)

ŞER İTTİFAKI ÜÇÜNCÜ DÜNYA SAVAŞI İÇİN İKİ ANA EKSEN OLUŞTURMAYA ÇALIŞMAKTADIR

(Umran Dergisi)   Şer İttifakı (Siyonizm-ABD-İngiltere-İsrail, AB) 21. yüzyılı “dijital dönüşüm” yüzyılı olarak öngörmekte, bu nedenle “büyü...